Bệnh viêm mào tinh hoàn, còn được gọi là viêm tinh hoàn (orchitis), là một tình trạng viêm nhiễm xảy ra trong mào tinh hoàn, cơ quan quan trọng trong hệ sinh dục nam giới. Đau và sưng tấy bìu thường xảy ra ở một bên. Chẩn đoán dựa trên khám thực thể. Điều trị bằng kháng sinh, giảm đau, và nâng bìu hỗ trợ.
Nguyên nhân gây viêm mào tinh hoàn
Viêm mào tinh hoàn do vi khuẩn
Hầu hết nguyên nhân viêm mào tinh hoàn (và viêm mào tinh hoàn-tinh hoàn) là do vi khuẩn gây ra. Khi viêm liên quan đến ống dẫn tinh, chẩn đoán là viêm ống dẫn tinh. Khi tất cả các cấu trúc của thừng tinh bị viêm, chẩn đoán là viêm thừng tinh. Hiếm khi, áp xe mào tinh hoàn, áp xe bìu, tràn mủ màng tinh hoàn (tích tụ mủ trong khoang màng tinh hoàn) hoặc nhồi máu tinh hoàn xảy ra.
Ở nam giới < 35 tuổi, hầu hết các trường hợp là do tác nhân lây truyền qua đường tình dục, đặc biệt là Neisseria gonorrhoeae hoặc Chlamydia trachomatis. Nhiễm trùng có thể bắt đầu bằng viêm niệu đạo.
Ở nam giới > 35 tuổi, hầu hết các trường hợp đều do trực khuẩn đường ruột gram âm và thường xảy ra ở những bệnh nhân có bất thường đường niệu, đặt ống thông đường tiểu dẫn lưu, hoặc các can thiệp thủ thuật tiết niệu gần đây.
Viêm mào tinh hoàn do lao và gôm giang mai là hiếm gặp ở Hoa Kỳ trừ những bệnh nhân suy giảm miễn dịch (ví dụ như nhiễm HIV).
Viêm mào tinh hoàn không do vi khuẩn
Các nguyên nhân viêm mào tinh hoàn do virut (ví dụ như cytomegalovirus) và do nấm (ví dụ như nhiễm nấm actinomycosis, blastomycosis) là rất hiếm ở Mỹ trừ những bệnh nhân suy giảm miễn dịch (ví dụ bệnh nhân nhiễm HIV). Nguyên nhân của viêm mào tinh hoàn và viêm mào tinh hoàn-tinh hoàn không do nhiễm trùng có thể là do kích ứng hoá chất, thứ phát do trào ngược nước tiểu vào trong mào tinh hoàn, điều này có thể xảy ra khi làm nghiệm pháp Valsalva (ví dụ như nâng nặng) hoặc sau chấn thương tại chỗ.
Triệu chứng viêm mào tinh hoàn
- Sưng và đau mào tinh hoàn: Một hoặc cả hai mào tinh hoàn có thể bị sưng lên và gây ra cảm giác đau nhức hoặc cơn đau cấp tính. Mào tinh hoàn bị viêm thường cảm nhận mềm hơn và nặng hơn so với mào tinh hoàn bình thường.
- Đỏ và nóng: Mào tinh hoàn có thể trở nên đỏ và nóng khi bị viêm.
- Phù trong túi bì: Viêm mào tinh hoàn có thể dẫn đến sự tích tụ chất lỏng trong túi bì xung quanh mào tinh hoàn, gây ra sự phù tụ và làm cho túi bì cảm thấy căng và đau.
- Triệu chứng nhiễm trùng khác: Nếu viêm mào tinh hoàn là do nhiễm khuẩn, bạn có thể cảm thấy mệt mỏi, sốt, buồn nôn hoặc nôn mửa.
- Khám lâm sàng phát hiện tình trạng sưng tấy, xơ cứng, đau khi sờ nắn, và sung huyết của một phần hoặc toàn bộ mào tinh hoàn, và đôi khi tình trạng này xảy ra ở cả tinh hoàn nằm bên cạnh mào tinh hoàn bị viêm.
- Nhiễm khuẩn huyết được gợi ý bởi sốt, nhịp tim nhanh, hạ huyết áp và xuất hiện dấu hiệu nhiễm độc.
Chẩn đoán viêm mào tinh hoàn
- Đánh giá lâm sàng
- Soi dịch niệu đạo hoặc nuôi cấy nước tiểu
Chẩn đoán viêm mào tinh hoàn được xác định khi phát hiện tình trạng sưng và đau khi sờ nắn của mào tinh hoàn. Tuy nhiên, trừ khi các dấu hiệu đã rõ ràng viêm mào tinh hoàn, xoắn tinh hoàn cũng phải được xem xét, đặc biệt ở bệnh nhân < 30 tuổi; siêu âm Doppler màu được chỉ định ngay lập tức. Một cuộc tư vấn bộ phận sinh dục được chỉ định nếu nguyên nhân không rõ ràng hoặc rối loạn tái phát.
Viêm niệu đạo gợi ý nguyên nhân gây ra viêm mào tinh hoàn là một loại vi khuẩn lây truyền qua đường tình dục, và dịch niệu đạo được chuyển đi để tìm kiếm bệnh lậu, nuôi cấy chlamydia hoặc xét nghiệm PCR. Mặt khác, vi khuẩn gây nhiễm trùng có thể được xác định bằng cách nuôi cấy nước tiểu. Xét nghiệm nước tiểu và nuôi cấy là bình thường trong trường hợp viêm mào tinh hoàn không do vi khuẩn.
Điều trị viêm mào tinh hoàn
- Thuốc kháng sinh
- Thuốc đông y
- Các biện pháp hỗ trợ
Điều trị viêm mào tinh hoàn gồm có nghỉ ngơi tại giường, nâng cao bìu (ví dụ dùng quần lót đặc biệt hỗ trợ cơ quan sinh dục khi đứng thẳng) để giảm các cọ xát, làm nhẹ các va chạm, trườm lạnh bìu, dùng thuốc giảm đau chống viêm và kháng sinh phổ rộng như ciprofloxacin 500 mg uống 2 lần/ngày hoặc levofloxacin 500 mg uống một lần/ngày trong 21 đến 30 ngày. Điều trị thay thế,có thể dùng doxycycline 100 mg uống 2 lần mỗi ngày hoặc trimethoprim/sulfamethoxazole (160/800 mg) uống 2 lần mỗi ngày.
Nếu nghi ngờ nhiễm trùng huyết, kháng sinh nhóm aminoglycosid như tobramycin 1 mg/kg tiêm tĩnh mạch mỗi 8 giờ hoặc cephalosporin thế hệ 3 như ceftriaxone 1 đến 2 g tiêm tĩnh mạch 1 lần/ngày có thể hữu ích cho đến khi biết được vi khuẩn gây nhiễm và tính nhạy cảm của chúng.
Áp xe và tràn mủ màng tinh hoàn thường phải phẫu thuật để dẫn lưu.
Viêm mào tinh hoàn thứ phát tái đi tái lại do viêm niệu đạo mạn tính hoặc viêm tuyến tiền liệt đôi khi có thể được ngăn ngừa bằng cách thắt ống dẫn tinh. Việc cắt bỏ mào tinh hoàn đôi khi được thực hiện cho bệnh nhân bị viêm mào tinh hoàn mạn tính, có thể không làm giảm các triệu chứng.
Những bệnh nhân phải đặt lưu ống thông tiểu thường có xu hướng bị viêm mào tinh hoàn và viêm mào tinh hoàn-tinh hoàn tái phát. Trong nhiều trường hợp như vậy, việc đặt ống thông bàng quang trên xương mu hoặc thiết lập việc tự đặt ống thông tiểu có thể hữu ích.
Điều trị viêm mào tinh hoàn không do vi khuẩn bao gồm các biện pháp chăm sóc nói chung, nhưng việc điều trị bằng các thuốc kháng vi sinh vật không được chắc chắn. Phong bế thần kinh của thừng tinh bằng cách gây tê tại chỗ có thể giảm các triệu chứng trong trường hợp nặng hoặc trường hợp bệnh dai dẳng.
Biến chứng viêm mào tinh hoàn
Các biến chứng của viêm mào tinh hoàn bao gồm:
- Nhiễm trùng có mủ (áp xe) ở bìu
- Viêm tinh hoàn, nếu tình trạng lây lan từ mào tinh hoàn đến tinh hoàn
- Hiếm khi, giảm khả năng sinh sản
Phòng ngừa viêm mào tinh hoàn
Để giúp bảo vệ khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục có thể gây viêm mào tinh hoàn hãy quan hệ tình dục an toàn hơn.
Nếu bạn bị nhiễm trùng đường tiểu tái phát hoặc các yếu tố nguy cơ khác của viêm mào tinh hoàn, bác sĩ có thể thảo luận với bạn những cách khác để ngăn ngừa tái phát.
Kết luận
Viêm mào tinh hoàn là một trong những bệnh lý
Nếu bạn nghi ngờ mình mắc viêm mào tinh hoàn, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn và điều trị phù hợp.
LICHDAIPHU
